William Shao
Sayansi
imechangia sana kuboresha afya na teknolojia ya tiba.
“Ni watu wachache sana katika nchi zinazoendelea
wanaokufa kutokana na magonjwa ya kuambukiza au matatizo yanayotokea wakati wa
kujifungua,” linasema gazeti la ‘Scientific
American’.
Kwa mujibu wa jarida hilo ni kwamba, vifo vya watoto
wachanga vimepungua kwa asilimia 75 tangu mwaka 1960. Na kwamba pamoja na
maendeleo yote hayo, sayansi haijafanikiwa kurefusha maisha ya mwanadamu.
“Hata baada ya utafiti wa miaka mingi, bado uzee ni fumbo
kubwa. Hata hivyo, uthibitisho uliopo unaonesha kwamba mwili huanza kuzeeka
wakati ambapo maagizo katika chembe za urithi ambazo hudhibiti ukuzi huacha
kufanya kazi vizuri,” linasema toleo jingine la jarida la Scientific
American.
Makala hiyo inaendelea kusema hivi: “Ikiwa kuzeeka
kunasababishwa na utendaji wa chembe za urithi, inawezekana kwamba siku moja
tatizo hilo likatatuliwa.”
Katika jitihada zao za kutafuta sababu za kuzeeka, ikiwa
ni pamoja na magonjwa yanayohusiana na uzee, wanasayansi fulani wanachunguza
maendeleo ya hivi karibuni katika elimu ya chembe za urithi inayoitwa ‘epigenetics’.
Ni nini kinachohusika katika elimu ya epigenetics?
Kila chembe hai ina habari ambazo zinahitajika ili chembe mpya zifanyizwe.
Nyingi ya habari hizo zinapatikana katika ‘genome’, yaani, mkusanyiko wa
habari zote zilizo katika chembe za urithi.
Hata hivyo, katika miaka ya hivi karibuni, wanasayansi
wameanza kuchunguza kwa undani zaidi utendaji mbalimbali ndani wa chembe,
yaani, kuchunguza ’epigenome’,
neno linalomaanisha kihalisi, “juu ya genome” yaani, jinsi habari iliyo
ndani ya chembe za urithi itakavyotumika.
Taaluma hiyo ya kuchunguza utendaji huo pamoja na
utendaji wa kemikali zilizomo ndani ya chembe inaitwa epigenetics.
Molekuli zinazofanyiza epigenome hazifanani hata kidogo na
chembe za urithi. Chembe za urithi zinafanana na ngazi iliyojipinda, lakini epigenome ni
alama au vibandiko vyenye kemikali ambavyo hujibandika juu ya chembe za urithi.
‘Epigenome’
hufanya kazi gani? Kama kiongozi anavyoongoza kwaya, ‘epiginome’ huelekeza
jinsi habari zilizo kwenye chembe za urithi zitakavyotumiwa.
Vibandiko hivyo vya molekuli hutendesha au kuzima chembe
fulani za urithi kulingana na mahitaji ya chembe na mambo mengine yanayohusiana
na mazingira ya mtu, kama vile aina ya vyakula anavyokula, mkazo anaokabili, na
sumu anayopumua.
Ugunduzi wa hivi karibuni kuhusu jinsi chembe za urithi
zinavyoelekezwa umebadili sana maoni ya watu kuhusu sayansi ya biolojia ambayo
inahusianisha utendaji wa chembe za urithi na magonjwa na hata kuzeeka.
“Utendaji wa chembe za urithi umehusianishwa na magonjwa
kama vile ‘schizophrenia’,
baridi-yabisi (rheumatism), kansa, na maumivu ya kudumu,” anasema mtafiti wa
utendaji wa chembe za urithi, Nessa Carey.
Kwa hiyo, uchunguzi wa utendaji wa chembe za urithi
unaweza kuleta matibabu yanayoweza kuboresha afya, kutibu magonjwa, ikiwa ni
pamoja na kansa, na hivyo kurefusha maisha.
Hata hivyo, kwa sasa, bado wanasayansi hawajafaulu. “Bado
tunatumia mbinu za zamani za kukabiliana na uzee, unatakiwa kula mboga nyingi
na kufanya mazoezi,” anasema Carey.
Hata hivyo, kwa nini wanadamu wanajihangaisha sana
kurefusha maisha yao? Kwa nini tunataka kuishi milele? Gazeti ‘The Times’
la Uingereza liliuliza hivi:
“Kwa nini wanadamu duniani kote wanahangaika sana kubuni
njia za kuendelea kuishi, iwe ni kupata uhai usioweza kufa, ufufuo, kuendelea
kuishi baada ya kifo, au kuzaliwa upya katika mwili mwingine?” Kama tulivyoona,
jibu la swali hilo litatusaidia kujua sababu hasa kwa nini tunazeeka. Lakini
hadi kufikia hatua hii, hata baada ya utafiti wa miaka mingi, bado uzee ni
fumbo kubwa.
0 comments:
Post a Comment